Báo cáo tại phiên họp toàn thể lần thứ 9 để thẩm tra dự thảo  Luật Đất đai (sửa đổi), Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, tiếp thu các ý kiến đóng góp, dự thảo mới đã được điều chỉnh. Đáng chú ý, theo Bộ trưởng, tại dự thảo mới đã không còn quy định trường hợp thu hồi khi 80% người có đất thu hồi đồng ý.

Trước đó, tại phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 9/2022, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đã có ý kiến về quy định Nhà nước thu hồi đất đối với “các dự án khác được trên 80% người dân có đất thu hồi đồng ý” tại khoản 5 Điều 70 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Theo Chủ tịch Quốc hội, còn 20% chưa đồng ý mà áp dụng cơ chế hành chính để thu hồi đất là không được.

"Dân sự là dân sự, hành chính là hành chính, không thể cộng vào để thu hồi đất. Quy định như vậy là chung chung, không đúng chủ trương của Trung ương", Chủ tịch Quốc hội nêu nhận định.

Cũng tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) ngày 22/9, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, điều kiện đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp đất chưa bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa được quy định chặt chẽ, còn thiếu tính khả thi.

Cụ thể, điểm đ khoản 1 quy định, một trong các điều kiện đặt ra là: Có tối thiểu 80% người bị thu hồi đất đồng ý với phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Ông Cường cho rằng, chưa có bồi thường, hỗ trợ tái định cư thì chưa có quyết định thu hồi đất, chưa đo đạc để xác định rõ diện tích, giá đền bù, nên việc đặt ra con số 80% là không thực tế, đề nghị nghiên cứu sửa đổi để đảm bảo quy định của Luật được khả thi, dễ dàng áp dụng trong thực tế.

Ngoài ra, đối với Điều 65 của Dự án Luật quy định về đấu thầu dự án có sử dụng đất để lựa chọn nhà đầu tư, đại biểu thông tin, điểm đ khoản 2 quy định: Dự án điều chỉnh đất đai để chỉnh trang và phát triển đô thị, khu dân cư nông thôn theo quy hoạch được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt đối với trường hợp cần lựa chọn nhà đầu tư.

Ông cho rằng, quy định như trên chưa rõ, chưa cụ thể, dễ nhầm lẫn với các dự án khu đô thị mới, nên cần rà soát kỹ để quy định cụ thể, rõ ràng hơn. Điều 71 trong Dự án Luật quy định về căn cứ thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Cụ thể, việc thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng phải dựa trên các căn cứ: Dự án thuộc các trường hợp thu hồi đất quy định tại Điều 69 và Điều 70 của Luật này; Kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; Tiến độ sử dụng đất thực hiện dự án.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, để tách được việc bồi thường ra khỏi dự án đầu tư, cần sửa đổi quy định này theo hướng bỏ chữ “dự án” trong khoản 1.

Liên quan đến vấn đề này, Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) cũng đã có văn bản số 76/2022 đề nghị bỏ quy định tại khoản 5 Điều 70 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Thực tế hiện nay, một số dự án khu đô thị, nhà ở thương mại đã được các chủ đầu thỏa thuận nhận  chuyển nhượng quyền sử dụng đất của 80% người dân và 80% diện tích đất dự án trở lên, nhưng không thể thỏa thuận để nhận chuyển nhượng phần diện tích đất còn lại dẫn đến việc giải phóng mặt bằng “dở dang”. Để tháo gỡ khó khăn này, HoREA đề nghị xem xét thực hiện một trong hai giải pháp.

Giải pháp thứ nhất là cho phép nhà đầu tư được điều chỉnh ranh đất dự án trong phạm vi phần đất đã giải phóng mặt bằng và phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng tỷ lệ 1/2.000 để thực hiện dự án đô thị, nhà ở thương mại.

Giải pháp thứ hai là Nhà nước thực hiện quy định tại điểm đ khoản 2 Điều 65 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đối với “dự án tái điều chỉnh đất đai để chỉnh trang đô thị và khu dân cư nông thôn”, đặc biệt là thực hiện phương thức “góp vốn bằng quyền sử dụng đất” quy định tại Điều 68 hoặc phương thức người sử dụng đất “góp quyền sử dụng đất” quy định tại khoản 4 Điều 169 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).