Thị trường trái phiếu dần sôi động trở lại

Trong báo cáo thị trường trái phiếu tháng 10 mới phát hành, Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) dẫn số liệu tổng hợp từ HNX và SSC cho biết, có 18 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong tháng 10 với tổng giá trị 20.826 tỷ đồng. Các đợt phát hành có lãi suất trung bình 8,9%/năm, kỳ hạn trung bình là 3,6 năm.

Luỹ kế 10 tháng đầu năm 2023, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt khoảng 209.105 tỷ đồng, trong đó trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đạt 185.000 tỷ đồng, chiếm 88,5% tổng giá trị phát hành. Đây là tín hiệu cho thấy kênh huy động vốn qua trái phiếu đang dần được cải thiện.

Số liệu HoREA ghi nhận riêng trái phiếu bất động sản đạt khoảng 68.256 tỷ đồng, chiếm 33% tổng giá trị trái phiếu phát hành trong 10 tháng đầu năm, đứng thứ 2 sau nhóm ngân hàng.

Trong tháng 10, các doanh nghiệp đã mua lại 13.645 tỷ đồng, giảm 17,4% so với cùng kỳ năm 2022. Trong 2 tháng cuối năm 2023, ước tính sẽ có khoảng 41.009 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn. Trong khi đó, có 16 mã trái phiếu chậm trả lãi, gốc với tổng giá trị khoảng 1.006 tỷ đồng và 47 mã trái phiếu được gia hạn/thay đổi lãi suất.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch HoREA nhận định: “Sang năm 2024, giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn sẽ lên đến 329.500 tỷ đồng, cao nhất trong 3 năm gần đây (năm 2022 là 144.500 tỷ đồng, năm 2023 là 271.400 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn), nên rất cần thiết tiếp tục thực hiện đầy đủ các quy định của Nghị định 08/2023/NĐ-CP trong năm 2024”.

Áp lực đáo hạn trái phiếu với doanh nghiệp bất động sản

Theo Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARs), hiện nay, hệ thống vay của các doanh nghiệp đầu tư phát triển dự án bất động sản phụ thuộc chủ yếu vào 3 nguồn chính: ứng tiền từ khách hàng, phát hành trái phiếu BĐS và vốn tín dụng ngân hàng. 

Trong đó, thị trường trái phiếu đã có một số tín hiệu phục hồi nhưng vẫn chưa giải quyết được nỗi lo áp lực đáo hạn tới năm 2026. Đó là hệ lụy của sự bùng nổ của thị trường trái phiếu doanh nghiệp với số lượng phát hành tăng đột biến vào giai đoạn 2019 - 2021.

Để giải quyết dòng tiền chi trả cho trái phiếu đáo hạn, nếu như trong điều kiện thông thường, ngoài việc kỳ vọng từ dòng tiền tạo ra từ sản xuất kinh doanh, các doanh sẽ tìm nguồn vốn mới trong đó đến từ phát hành trái phiếu mới, vay ngân hàng, phát hành cổ phiếu… để tái cơ cấu nợ và duy trì, phát triển sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên, khả năng gọi vốn của các doanh nghiệp trong thời gian qua khá khó khăn do: những vi phạm liên tiếp đã làm niềm tin của các nhà đầu tư suy giảm đáng kể, nhà đầu tư cá nhân cũng đã trở nên e ngại hơn sau các vụ việc vừa qua; Nghị định 65/2022 đã đưa ra những quy định chặt chẽ hơn đối với phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (trong tháng 10/2022, chỉ có 1 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trị giá 210 tỷ, giảm 99% so với tháng trước).

Nguồn vốn tín dụng dành cho đối tượng này là không nhiều do phải ưu tiên cho các ngành sản xuất kinh doanh và trong bối cảnh hạn mức tăng trưởng tín dụng thấp nhằm kiểm soát lạm phát và rủi ro an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng.

Thị trường chứng khoán không còn sôi động như giai đoạn trước, nên huy động vốn qua kênh này còn khó khăn; việc bán hàng, phát mại tài sản để trả nợ cũng không dễ dàng do thị trường bất động sản đang trầm lắng, phục hồi chậm. Chính vì lẽ đó, một bộ phận doanh nghiệp nhất là lĩnh vực bất động sản có tiềm ẩn nguy cơ và đã xảy ra hiện tượng chậm trả trái phiếu trong thời gian vừa qua.

Nghị định 08 ra đời sau đó đưa ra một số nội dung giúp các doanh nghiệp giãn hoãn hoặc cơ cấu lại nợ, nhưng thị trường vẫn cần thời gian để điều chỉnh và khôi phục niềm tin, nhất là với vấn đề nhà đầu tư chuyên nghiệp và xếp hạng tín nhiệm bắt buộc với một số trường hợp vẫn chưa được thực thi. Những khó khăn vẫn còn, khi việc gia hạn thời gian trả nợ chỉ giúp doanh nghiệp có thời gian ổn định lại sản xuất, kinh doanh và tái cơ cấu lại nợ doanh nghiệp để phục hồi. Về cơ bản chỉ là chuyển từ nợ ở thời điểm này sang thời điểm khác.