Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (Vasep), tháng 12/2023, lần đầu Mỹ ghi nhận tăng trưởng dương về nhập khẩu cá tra Việt Nam sau 11 tháng sụt giảm, với kim ngạch đạt gần 20 triệu USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2022.

Trước đó, giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường này đều giảm từ 22% - 81% trong 11 tháng đầu năm 2023. Mặc dù doanh số bán cá tra sang Mỹ trong tháng cuối năm 2023 tăng trưởng nhưng giá trị xuất khẩu trong tháng này vẫn ở mức thấp hơn so với các tháng giữa năm, chỉ cao hơn một chút so với tháng 1,2 và tháng 7/2023.

Theo số liệu của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), 10 tháng đầu năm 2023, Mỹ nhập khẩu hơn 1,4 tỷ USD cá thịt trắng từ thế giới chủ yếu là các sản phẩm phile đông lạnh mã HS 0304. Việt Nam chiếm 19% thị phần cá thịt trắng Mỹ nhập từ thế giới, đồng thời là nguồn cung cá thịt trắng (chủ yếu là cá tra) thứ 2 của Mỹ và chỉ đứng sau Trung Quốc (chiếm 45%).

Trong đó, sản phẩm phile cá cod đông lạnh vẫn tiếp tục đứng đầu về giá trị trong tổng nhập khẩu cá thịt trắng của Mỹ với 413 triệu USD, chiếm 28% tỷ trọng, giảm 3% so với cùng kỳ năm 2022. Theo sau đó lần lượt là phile cá rô phi đông lạnh chiếm 21% tỷ trọng, giảm 17% và phile cá tra đông lạnh chiếm 17% tỷ trọng, giảm 50% so với cùng kỳ năm 2022.

Vasep dánh giá, dòng chảy thương mại về Mỹ đã tăng mạnh sau khi nước này mở cửa hoàn toàn sau giai đoạn dịch Covid. Nhu cầu tăng cao khiến nhập khẩu ồ ạt vào nửa đầu năm 2022 dẫn đến dư cung khiến lượng tiêu thụ cá tra của siêu cường này từ nửa cuối năm 2022 và cả năm 2023 chững lại đáng kể. Lượng hàng tồn kho khổng lồ chờ tiêu thụ từng là nguyên nhân lớn nhất khiến các nhà kinh doanh tại Mỹ e dè hơn trong năm 2023, giờ đây đã không còn là vấn đề chi phối.

Bên cạnh đó, giá trị xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Mỹ đang từng bước khả quan hơn, thu hẹp khoảng cách sụt giảm và tăng trưởng nhẹ vào tháng cuối cùng của năm 2023.

Những tuần đầu năm 2024, kinh tế Mỹ cho thấy nhiều tín hiệu tích cực của hồi phục và tăng trưởng. Lạm phát đã giảm nhiều, tỷ lệ thất nghiệp thấp hơn, thu nhập đuổi kịp và vượt lạm phát, mức chi của người tiêu dùng cũng sẽ thoải mái hơn so với năm 2023 đầy biến động.

Bên cạnh những chỉ dấu sáng mở ra cơ hội hồi phục cho xuất khẩu thủy sản sang Mỹ, hiện cũng có nhiều thách thức doanh nghiệp phải vượt qua trong năm 2024 như: Xung đột Nga-Ukraine kéo dài, giao tranh giữa Israel - Hamas, bất ổn tại Trung Đông, căng thằng Biển Đỏ,... Trong đó, cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024 có khả năng sẽ khiến nền kinh tế chung đối mặt nhiều bấp bênh,...

Bên cạnh những chỉ dấu sáng mở ra cơ hội hồi phục cho xuất khẩu thủy sản sang Mỹ, hiện cũng có nhiều thách thức doanh nghiêp phải vượt qua. Trong đó, Mỹ áp dụng rất nhiều chính sách bảo hộ phi thuế quan. Hàng hóa của Việt Nam, trong đó có thủy sản chưa tiếp cận đến kênh khách hàng cuối cùng, chủ yếu phân phối qua trung gian hoặc hệ thống bán lẻ của nhóm châu Á. Vấn đề logistics vận chuyển cũng khiến sức cạnh tranh của thủy sản Việt Nam bị giảm sút.