Nhìn lại bức tranh kinh tế năm 2023, ông Andrea Coppola, Chuyên gia kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam cho rằng, suy thoái kinh tế toàn cầu tác động đến nhu cầu xuất khẩu của Việt Nam, đã khiến năm 2023 trở thành một trong những năm thách thức nhất của thế kỷ 21, sau hai năm 2020 và 2021 vô cùng khó khăn do tác động của COVID-19. Tuy nhiên, bất chấp những thách thức, quá trình phục hồi đang dần diễn ra tại Việt Nam.

Là một trong những nền kinh tế mở nhất trên thế giới, quan hệ thương mại mạnh mẽ của Việt Nam với phần còn lại của thế giới là nguồn sức mạnh và tạo nên sự thành công của Việt Nam trong thời gian qua.

Đồng thời, sự phụ thuộc vào nhu cầu từ các đối tác thương mại đã đưa Việt Nam vào thế phải đối mặt với tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2023. Tăng trưởng kinh tế ở Hoa Kỳ là khoảng 2,5% vào năm 2023, trong khi đó tại khu vực đồng euro, tăng trưởng kinh tế thậm chí còn yếu hơn, chỉ ở mức khoảng 0,5%.

Suy thoái kinh tế toàn cầu đã tác động mạnh đến nhu cầu xuất khẩu của Việt Nam. Cú sốc bên ngoài này ảnh hưởng đến rất nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất đang sản xuất kinh doanh hàng hóa xuất khẩu. Nhiều công nhân trong lĩnh vực sản xuất mất việc làm và thu nhập của họ bị ảnh hưởng.

Tình hình khó khăn mà nhiều lao động Việt Nam gặp phải đã dẫn đến tiêu dùng nội địa giảm tốc, không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, mà còn ảnh hưởng đến nhiều doanh nghiệp khác, các lĩnh vực khác của nền kinh tế.

3 yếu tố thúc đẩy phục hồi kinh tế Việt Nam năm 2023

"Bất chấp những thách thức toàn cầu, Việt Nam vẫn có thể tiếp tục tăng trưởng với tốc độ tương đối nhanh. Giai đoạn cuối năm 2023, chúng ta đã thấy có dấu hiệu phục hồi kinh tế. Đầu tư công đã tăng khoảng 35% so với năm trước, giúp duy trì tăng trưởng kinh tế", ông Andrea Coppola nhấn mạnh.

Theo Chuyên gia kinh tế trưởng của WB, sự phục hồi này được thúc đẩy bởi 3 yếu tố chính. Thứ nhất, nhu cầu bên ngoài đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam dần phục hồi. Hoạt động xuất nhập khẩu giảm xuống mức thấp nhất vào giữa năm 2023 và hoạt động thương mại được cải thiện trong nửa cuối năm.

Thứ hai, các cơ quan chức năng đã cho thấy rõ vai trò quan trọng của việc thúc đẩy giải ngân đầu tư công, với con số tăng đáng kể so với năm 2022. Đầu tư công là yếu tố then chốt, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế cả trong ngắn hạn và dài hạn, và vì vậy cải thiện hơn nữa quản lý đầu tư công là ưu tiên hiện nay của Việt Nam.

Thứ ba, bất chấp cú sốc mạnh giáng xuống nền kinh tế, tiêu dùng tư nhân vẫn phục hồi tốt. Sự tăng trưởng của doanh số bán lẻ, một chỉ số nói lên tiêu dùng cá nhân, ổn định ở mức khoảng 7,5% kể từ tháng 8. Tốc độ tăng trưởng này tuy chậm hơn đáng kể so với trước đại dịch COVID-19, nhưng tiêu dùng tư nhân vẫn là một động lực chính cho tăng trưởng kinh tế.

Đặc biệt, Việt Nam thu hút nhiều sự chú ý quốc tế trong năm 2023. Báo chí truyền thông toàn cầu đã đăng tải nhiều bài viết nhấn mạnh thành tích và tiềm năng của Việt Nam và chuyến thăm của các nguyên thủ thế giới tới Việt Nam càng thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế. Việt Nam được đánh giá là điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế nhờ sự ổn định về kinh tế, chính trị và khả năng hội nhập với nền kinh tế toàn cầu.

"Tôi nhớ lại một bài báo đăng trên tờ Financial Times vào tháng 7 đã chỉ ra những cơ hội cho nền kinh tế Việt Nam. Trong bối cảnh như vậy, điều quan trọng đối với Việt Nam là tiếp tục củng cố môi trường kinh doanh và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư tư nhân để tận dụng tối đa tác động của diễn biến địa chính trị toàn cầu đối với đầu tư và thương mại quốc tế", ông Andrea Coppola chia sẻ.

Tận dụng sức mạnh nội tại, thúc đẩy tăng năng suất của nền kinh tế

Đề cập tới triển vọng kinh tế năm 2024, chuyên gia WB cho rằng, bối cảnh quốc tế dự kiến sẽ còn nhiều thách thức trong năm 2024. Sau đợt suy thoái toàn cầu năm 2023, tăng trưởng kinh tế toàn cầu dự kiến sẽ giảm tốc hơn nữa vào năm 2024, bao gồm cả các đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam như Hoa Kỳ.

Hiệu suất yếu kém sắp tới có thể là hệ quả của tác động chậm trễ từ chính sách tiền tệ thắt chặt đang diễn ra hiện nay, điều kiện tín dụng hạn chế và thương mại toàn cầu suy yếu. Rủi ro chính cho năm tới bao gồm rủi ro địa chính trị, tác động của các cuộc xung đột lên giá năng lượng, căng thẳng tài chính liên quan đến sự gia tăng lãi suất dài hạn, và hoạt động kinh tế yếu hơn dự kiến tại Trung Quốc.

Ông Andrea Coppola khuyến nghị Việt Nam cần giảm thiểu khả năng dễ bị tổn thương trước các cú sốc bên ngoài và ngày càng tận dụng sức mạnh nội tại và năng suất trong nước để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

"Các nhà chức trách có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nền kinh tế thông qua chính sách tài khóa, bằng cách đẩy nhanh việc thực hiện các dự án cơ sở hạ tầng và dự án đầu tư công mang tính chuyển đổi trạng thái, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn và dài hạn", Chuyên gia kinh tế trưởng WB nói.

Thêm vào đó, người dân Việt Nam là nguồn nội lực lớn nhất của đất nước. Công nhân và doanh nhân Việt Nam đã giúp nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng gấp 7 lần trong 30 năm qua. Để duy trì mức tăng trưởng nhanh chóng này khi môi trường bên ngoài đầy thách thức, theo ông Andrea Coppola, Việt Nam cần tiếp tục thúc đẩy phát triển khu vực tư nhân và nâng cao năng suất.

Việt Nam cần nỗ lực hơn trong phát triển nguồn nhân lực để nâng cao trình độ của lực lượng lao động; phát triển vốn vật chất thông qua đầu tư công vào cơ sở hạ tầng giao thông và năng lượng để có thể tăng cường hơn nữa khả năng cạnh tranh của khu vực tư nhân Việt Nam.

Ông Andrea Coppola bày tỏ hy vọng, nhu cầu xuất khẩu đối với hàng Việt Nam từ phần còn lại của thế giới sẽ phục hồi vào năm 2024. Vì thế, Việt Nam nên tận dụng sức mạnh nội tại và thúc đẩy tăng năng suất của nền kinh tế trong nước để biến những thách thức do suy thoái kinh tế toàn cầu gây ra thành cơ hội củng cố hơn nữa mô hình tăng trưởng kinh tế của mình.