‏Tăng trưởng tín dụng năm nay có thể đạt hoặc vượt 14% ngay cả khi NHNN thận trọng với nới hạn mức 

‏Theo nhóm nghiên cứu, trong nhiều năm qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã nới hạn mức tín dụng cho các ngân hàng trong nước mỗi năm hai lần, mỗi lần bình quân khoảng 2 -3%. Căn cứ vào hạn mức ban đầu được NHNN cấp vào đầu năm 2022, tăng trưởng tín dụng được tính ở mức 11,1% đối với các ngân hàng nằm trong phạm vi phân tích. Con số này thấp hơn 3% so với con số tăng trưởng tín dụng mục tiêu là 14% của NHNN.‏

‏SSI nhận định trước áp lực kiểm soát lạm phát hiện nay, NHNN có thể thận trọng hơn trong việc nới hạn mức tín dụng trong nửa cuối năm 2022. Hạn mức được cấp thêm có thể chỉ ở mức vừa phải, đi cùng với điều kiện các ngân hàng phải hạn chế giải ngân cho các phân khúc rủi ro. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp nới hạn mức tăng trưởng tín dụng thấp hơn so với những năm gần đây, tăng trưởng tín dụng cả năm vẫn có thể đạt hoặc nhỉnh hơn con số 14% mục tiêu, phản ánh tác động của lạm phát.‏

‏Do đó, SSI cho rằng động lực tăng trưởng tín dụng 6 tháng cuối năm 2022 có thể sẽ khác với nửa đầu năm, khi trọng tâm chuyển sang cho vay dài hạn đối với các lĩnh vực cơ sở hạ tầng, sản xuất, giáo dục, y tế và truyền tải điện. ‏

‏“Trong vài năm qua, theo số liệu của NHNN, dư nợ dành cho chủ đầu tư bất động sản chiếm từ 5-10% mức tăng ròng của tổng dư nợ tín dụng. Tuy nhiên ngay cả khi hoạt động cho vay chủ đầu tư bất động sản bị hạn chế, nhu cầu tín dụng từ các lĩnh vực khác vẫn đủ lớn để đạt được mục tiêu tăng trưởng tín dụng cho năm 2022”, báo cáo của SSI nêu rõ.‏

‏Đối với năm 2023, SSI dự báo tăng trưởng tín dụng sẽ chậm hơn so với năm 2022 và quay trở lại mức trước đại dịch COVID-19 là khoảng 13-14% so với đầu năm. Hoạt động cho vay tài chính tiêu dùng có thể sẽ bị ảnh hưởng do tiêu dùng giảm xuống. Tuy nhiên, dư nợ cho vay đối với các doanh nghiệp sản xuất, lĩnh vực cơ sở hạ tầng và các lĩnh vực đang phục hồi sẽ tăng trưởng tốt; với khoảng 1,2 triệu tỷ đồng sẽ được giải ngân thông qua chương trình hỗ trợ lãi suất 2%.‏

‏Chất lượng tín dụng tiếp tục được kiểm soát‏

‏Cũng theo nhận định của SSI, các chỉ tiêu phản ánh chất lượng tín dụng có thể vẫn được kiểm soát trong 6 tháng cuối năm nay, mặc dù tỷ lệ hình thành nợ xấu được dự báo tăng do các khoản vay tái cơ cấu hết thời hạn cơ cấu. Các ngân hàng lớn đã chuẩn bị cho tình huống này với bộ đệm rủi ro tín dụng tương đối vững chắc (VCB, BID, ACB, MBB và TCB). Bên cạnh đó là dấu hiệu phục hồi ở các nhóm ngành khác nhau - không tính đến lĩnh vực bất động sản. ‏

‏Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu khuyến nghị rủi ro tín dụng liên quan đến lĩnh vực bất động sản cũng như thị trường trái phiếu doanh nghiệp cần tiếp tục được theo dõi chặt chẽ, vì các ngân hàng có thể chưa trích lập dự phòng trước nhiều cho lĩnh vực này ở thời điểm hiện tại.‏

‏Về rủi ro tín dụng liên quan đến lĩnh vực bất động sản và thị trường trái phiếu doanh nghiệp, SSI phân tích từ 2 khía cạnh.‏

‏Từ khía cạnh cho vay mua nhà: ‏‏với sự phát triển mạnh mẽ của các chủ đầu tư bất động sản, người mua nhà đã được hưởng chính sách ân hạn 2 năm mà không phải trả lãi và/hoặc gốc. Nhưng từ năm 2023, những người mua này sẽ bắt đầu phải trả lãi và gốc. Nếu lạm phát tăng nhanh đi cùng tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm xuống, thu nhập khả dụng sẽ giảm đi. Điều này có thể khiến người mua nhà khó khăn hơn khi thu xếp các khoản thanh toán hàng tháng. Do đó, tỷ lệ nợ quá hạn từ các khoản vay mua nhà là một điểm cần được theo dõi chặt chẽ vào năm 2023.‏

‏Đối với các ngân hàng trong phạm vi nghiên cứu, SSI ước tính tỷ trọng dư nợ có thời gian ân hạn dao động trong khoảng 1-18%, trung bình chiếm khoảng 5% tổng dư nợ. Tuy nhiên, đây không phải là rủi ro quá đáng ngại cho năm 2023, do các khách hàng cá nhân thường ưu tiên thực hiện nghĩa vụ của họ với ngân hàng hơn các chi tiêu khác (du lịch, giải trí…); Việc định giá nhà cao không phải là vấn đề do quyền thương lượng của khách hàng cá nhân khi vay vốn từ ngân hàng là không lớn.‏

‏Từ khía cạnh tín dụng dành cho các chủ đầu tư bất động sản: ‏‏SSI cho rằng có khả năng số lượng các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ mới sẽ giảm đi nếu phiên bản cuối cùng của Nghị định 153 sửa đổi giống với phiên bản thứ 5 của dự thảo. Bên cạnh đó, việc các quy định đối với hoạt động cho vay của ngân hàng cũng như điều kiện đối với việc vay nước ngoài chặt chẽ hơn cũng có thể tác động đến vòng quay vốn và khả năng thanh khoản của các chủ đầu tư.‏

‏Trên thực tế, trong 6 tháng đầu năm 2022, phát hành trái phiếu từ các công ty bất động sản và xây dựng giảm 53% so với cùng kỳ. Do các đợt phát hành trái phiếu thường có thời hạn từ 1-3 năm, ước tính rằng phần lớn trái phiếu doanh nghiệp bất động sản sẽ đáo hạn trong giai đoạn 2023-2024 và nếu tình hình vẫn chưa được giải quyết, rủi ro về nợ xấu có thể sẽ dần hiện hữu.‏

‏Đối với các ngân hàng thuộc phạm vi nghiên cứu, dư nợ cho vay đối với doanh nghiệp thuộc lĩnh vực xây dựng & đầu tư bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp do các chủ đầu tư bất động sản phát hành ước tính lần lượt vào khoảng 9% và 2% tổng tín dụng cuối 2021. Trong khi đó, các ngân hàng có thể chưa trích trước dự phòng cho các khoản vay này nhiều, giống như trường hợp các khoản vay tái cấu trúc do dịch COVID-19 trước đây.‏

Cơ hội nào ở nhóm cổ phiếu ngân hàng?‏

‏Dựa trên dự báo rủi ro tín dụng liên quan đến lĩnh vực bất động sản có thể xuất hiện từ năm 2023, SSI cho rằng khả năng xảy ra một đợt điều chỉnh mạnh đối với cổ phiếu ngân hàng trong nửa cuối năm 2022 là không quá lớn, đặc biệt là trong bối cảnh NHNN có thể cân nhắc nới hạn mức tăng trưởng tín dụng (khi điều kiện thị trường thuận lợi) và lợi nhuận trước thuế của các ngân hàng kỳ vọng vẫn tăng trưởng tốt trong nửa cuối năm 2022 (đặc biệt là quý III). Theo SSI, đây có thể là những động lực tích cực cho ngành trong ngắn hạn.‏

‏Một số nền tảng khác của dự báo là việc các cổ phiếu ngân hàng đã giảm 6-40% so với đầu năm, dẫn đến định giá của các ngân hàng thuộc phạm vi phân tích đã giảm xuống dưới mức trung bình 5 năm. “Một số ngân hàng thậm chí đã có chỉ số P/B thấp hơn một độ lệch chuẩn so với mức trung bình 5 năm. Sự điều chỉnh này phản ánh cả môi trường lãi suất dần tăng lên cũng như một phần lo ngại liên quan đến rủi ro nợ xấu”, báo cáo chỉ ra.‏

‏Về đầu tư dài hạn, SSI cho rằng cơ hội đang xuất hiện ở một số ngân hàng như ACB và VCB, những ngân hàng có hoạt động cho vay thận trọng và tỷ trọng dư nợ đối với lĩnh vực bất động sản cũng như trái phiếu doanh nghiệp ở mức tương đối thấp. Trong khi đó, MBB và STB có thể phù hợp với các cơ hội giao dịch ngắn hạn.

‏