Ngân hàng nhỏ tích cực xử lý nợ xấu, làm dày bộ đệm dự phòng

Báo cáo tài chính quý II/2025 của ngành ngân hàng đã cho thấy những diễn biến ổn định hơn về chất lượng tài sản.

Tại thời điểm 30/6/2025, ước tính tổng dư nợ xấu của 29 ngân hàng trong hệ thống là khoảng hơn 294 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 13% so với đầu năm. Tuy nhiên, nhờ tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ nên nếu xét về tỷ lệ, NPL bình quân tại thời điểm 30/6/2025 chỉ tăng nhẹ lên 1,97% so với mức 1,92% hồi đầu năm, đồng thời cải thiện so với mức 2,16% hồi cuối quý I.

Nhiều ngân hàng thể hiện nỗ lực đáng kể trong xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng, đặc biệt là nhóm ngân hàng vừa và nhỏ.

Tại NCB, với sự quyết liệt trong công tác xử lý nợ xấu theo đề án tái cơ cấu ngân hàng, tỷ lệ nợ xấu tại thời điểm kết thúc quý II/2025 đã giảm hơn 8 điểm % so với đầu năm. VietABank cũng ghi nhận tỷ lệ nợ xấu cuối quý II giảm nhẹ 0,2 điểm %, vươn lên top 2 nhà băng có NPL thấp nhất hệ thống chỉ sau 'ông lớn' Vietcombank từ vị trí top 5 hồi đầu năm. 

ABBank, với nỗ lực xử lý thu hồi nợ xấu, cũng đã kéo giảm tỷ lệ nợ xấu gần 1 điểm % từ 3,74% về 2,75% tính đến 30/6/2025. BaoViet Bank báo cáo tỷ lệ nợ xấu giảm về 3,17% so với mức 3,37% hồi đầu năm. PVcomBank ghi nhận tỷ lệ nợ xấu giảm về 3% từ mức 3,14% hồi đầu năm.

5 trong số 10 ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu quý II giảm so với đầu năm là các nhà băng vừa và nhỏ. Công tác thu hồi nợ xấu cải thiện kết hợp với tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ đã hỗ trợ lợi nhuận tại các ngân hàng này, như trong trường hợp của NCB, ABBank, KienlongBank...

Bên cạnh đó, vẫn còn một số ngân hàng nhỏ và vừa vẫn đối mặt với thách thức chất lượng tài sản suy giảm. BVBank ghi nhận NPL tại thời điểm 30/6/2025 tăng 0,84 điểm % so với đầu năm, đạt 3,94%. Tại PGBank, tỷ lệ nợ xấu cũng tăng 0,76 điểm % lên 3,33%, hay tại Nam A Bank, tỷ lệ nợ xấu tăng 0,52 điểm % lên 2,85%. Tỷ lệ hình thành nợ xấu tại các ngân hàng như PGBank, BVBank, SaigonBank cũng nằm trong nhóm cao trong ngành.

Diễn biến này một phần do ảnh hưởng từ việc Thông tư 02/2023 của NHNN hết hiệu lực vào đầu năm nay, khiến các ngân hàng phải ghi nhận toàn bộ chi phí tín dụng cho các khoản nợ tái cơ cấu. Ngay từ đầu năm, các chuyên gia VIS Rating đã dự báo rằng những ngân hàng có khoản nợ tái cơ cấu đáng kể cùng với tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) thấp có thể sẽ đối mặt với rủi ro tài sản cao hơn.

Trước rủi ro suy giảm chất lượng tài sản, nhiều ngân hàng vừa và nhỏ đã nỗ lực cải thiện tỷ lệ bao phủ nợ xấu trong nửa đầu năm, trái ngược với xu hướng LLR đi xuống của toàn hệ thống.

Thống kê của người viết cho thấy có tới 20/29 ngân hàng trong hệ thống ghi nhận LLR tại thời điểm 30/6/2025 giảm so với đầu năm, qua đó kéo giảm tỷ lệ LLR bình quân toàn ngành xuống 70,4% từ mức 75,7% hồi đầu năm, hàm ý khả năng hấp thụ rủi ro của toàn ngành tiếp tục mỏng dần. Chỉ 9 ngân hàng có LLR cải thiện so với đầu năm, 2/3 trong số đó là các ngân hàng vừa và nhỏ.

Cụ thể, về diễn biến bộ đệm dự phòng ở nhóm Big4 quốc doanh, ngoại trừ Agribank có LLR tăng 10 điểm %, cả ba ngân hàng còn lại đều ghi nhận LLR giảm. Mức giảm mạnh tại BIDV (-45 điểm % so với đầu năm) và VietinBank (-36%).

Nhóm các ngân hàng bán buôn cũng chứng kiến LLR đi xuống: bộ đệm dự phòng tại các HDBank, MSB, LPBank... đã giảm đáng kể so với đầu năm, với mức giảm lần lượt là 22 điểm%, 9 điểm % và 8 điểm %. Riêng SHB là ngân hàng bán buôn duy nhất có LLR tăng nhẹ so với đầu năm.

Nhóm các ngân hàng bán lẻ, với đặc thù thường xuyên duy trì bộ đệm dự phòng ở mức thấp hơn trung bình ngành do các khoản vay bán lẻ có rủi ro phân tán và chất lượng tài sản bảo đảm tốt, cũng chứng kiến bộ đệm rủi ro suy giảm trong nửa đầu năm. Một số ngân hàng như TPBank, VIB ghi nhận LLR giảm mạnh do chi phí trích lập tăng chậm trong khi quy mô nợ xấu tăng nhanh. Sacombank là trường hợp thiểu số trong nhóm ngân hàng bán lẻ có LLR tăng trong kỳ do tích cực xử lý thu hồi nợ xấu và trích lập dự phòng.

Tín hiệu sáng chỉ xuất hiện ở nhóm ngân hàng vừa và nhỏ trong bối cảnh nhiều nhà băng thuộc nhóm này nỗ lực tăng trích lập dự phòng, làm dày bộ đệm chống chịu rủi ro vốn đã ở mức thấp so với toàn ngành. 

Theo báo cáo tài chính quý II/2025, nhiều ngân hàng vừa và nhỏ đã tăng mạnh trích lập dự phòng trong kỳ, chẳng hạn tại SaigonBank, chi phí dự phòng rủi ro tín dụng trong nửa đầu năm 2025 ghi nhận tăng 267% so với cùng kỳ năm ngoái, NCB (+185% svck), Nam A Bank (+143% svck), PGBank (+49% svck), KienlongBank (+48% svck), ABBank (+35% svck)... 

Để so sánh, chi phí dự phòng bình quân của các ngân hàng niêm yết trong quý II vừa qua ước tính tăng 5% svck, đạt tổng cộng 37 nghìn tỷ đồng, theo Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam (MAS). 

Với nỗ lực xử lý nợ xấu đi cùng tăng cường trích lập, nhiều ngân hàng vừa và nhỏ đã ghi nhận tỷ lệ LLR tăng so với đầu năm.

Viet A Bank, ABBank, BaoViet Bank là 3 trong số các ngân hàng quy mô vừa và nhỏ ghi nhận LLR tại thời điểm 30/6/2025 tăng mạnh với mức tăng lần lượt 15,8 điểm %, 11,4 điểm % và 9,3 điểm %. Tại NCB, ngân hàng có bộ đệm dự phòng mỏng nhất hệ thống, LLR cũng tăng 4,4 điểm % so với đầu năm. Hay Bac A Bank, với bộ đệm LLR tăng lên trên 101% đã lọt top 5 ngân hàng có LLR cao nhất toàn hệ thống cùng với 3 ông lớn nhóm Big4 và Techcombank.

Một số ngân hàng như SaigonBank, PGBank, BVBank, Eximbank, KienlongBank... tuy ghi nhận LLR giảm so với đầu năm nhưng mức giảm khá khiêm tốn, chủ yếu dưới 5 điểm %.

Chỉ riêng Nam A Bank có LLR tại thời điểm kết thúc quý II giảm mạnh 13,8 điểm % so với đầu năm xuống 39%, phản ánh nhiều thách thức trong xử lý nợ xấu và kiểm soát chất lượng tài sản trong bối cảnh tỷ lệ nợ xấu quý II đã tăng lên 2,85% từ mức 2,33% vào đầu năm. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ nhóm 2 tại nhà băng này đã giảm về mức thấp 1,47%, hàm ý các khoản nợ quá hạn phát sinh mới đã chậm lại và tỷ lệ hình thành nợ xấu có thể sẽ dần được cải thiện trong thời gian tới.

Kỳ vọng thu nhập từ xử lý, thu hồi nợ đóng góp vào KQKD

Trong một nhận định hồi đầu năm, VIS Rating kỳ vọng trong 12-18 tháng tới, việc các ngân hàng thắt chặt tiêu chí lựa chọn khách hàng và tăng cường thu hồi nợ sẽ giúp cải thiện chất lượng tài sản của các khoản vay mới nếu ngân hàng có thể giảm rủi ro hiệu quả trong các phân khúc kinh doanh cốt lõi. 

Từ góc độ ngân hàng, nhiều nhà băng - bao gồm cả các nhà băng vừa và nhỏ - đã xác định xử lý thu hồi nợ xấu và kiểm soát chất lượng tài sản là một trong những trọng tâm hoạt động trong 2025.

Tại ABBank, Chủ tịch Đào Mạnh Kháng đánh giá bộ phận xử lý nợ xấu đang là điểm sáng trong năm qua và kỳ vọng sẽ tiếp tục hoạt động hiệu quả trong năm nay nhằm kiểm soát nợ xấu dưới ngưỡng 3%. Trong năm 2024, ABBank đã xử lý, thu hồi 3.994 tỷ đồng nợ xấu và nợ có vấn đề, tăng 34% so với năm 2023.

Ban lãnh đạo NCB cho hay trong năm 2024, ngân hàng đã thu hồi tổng số nợ xấu cả gốc và lãi đạt gần 7.000 tỷ, vượt 130% cam kết gửi NHNN. Năm 2025, ngân hàng dự kiến tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động thu hồi nợ xấu và kiểm soát nợ xấu, với mục tiêu tối thiểu hoàn thành cam kết thu hồi 3.600 tỷ đồng nợ gốc.

Báo cáo tài chính bán niên của một số ngân hàng nhỏ và vừa cũng thể hiện kết quả kinh doanh được tiếp sức đáng kể bởi hoạt động thu hồi, xử lý nợ xấu. Chẳng hạn, tại Nam A Bank, thu nhập ngoài lãi 6 tháng đầu năm đạt 758 tỷ đồng, tăng 110% svck với đóng góp đáng kể từ thu nhập khác, bao gồm 342 tỷ đồng thu hồi nợ ngoại bảng, tăng hơn 2.100%. 

Theo nhận định của giới phân tích, trong bối cảnh NIM tiệm cận đáy và chưa có nhiều triển vọng cải thiện rõ rệt bởi ngân hàng vẫn đang duy trì lãi vay ở mức thấp để hỗ trợ tăng trưởng, trong khi chi phí đầu vào khó giảm; thì thu hồi nợ xấu được kỳ vọng là động lực quan trọng với các ngân hàng, bù đắp cho việc hi sinh NIM đổi lấy tăng trưởng quy mô.

Nhìn lại quý II, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) đánh giá hoạt động thu hồi nợ xấu đã xử lý rủi ro toàn ngành đã ghi nhận nhiều tiến triển khả quan, phù hợp với diễn biến của thị trường bất động sản, mang về cho các ngân hàng 12 nghìn tỷ đồng thu nhập (tăng 52% so với quý I và tăng 37% so với cùng kỳ năm ngoái). 

Trong các quý còn lại của năm và cả 2026, Chứng khoán Shinhan Việt Nam (SSV) kỳ vọng hoạt động thu hồi nợ sẽ là điểm nhấn, nhất là khi các ngân hàng thời gian qua đã tích cực write-off nợ xấu ra nội bảng, cùng với xu hướng ấm lên của thị trường bất động sản. Việc Luật hóa Nghị quyết 42 cũng sẽ giúp đẩy nhanh quá trình xử lý tài sản đảm bảo, tạo điều kiện cho ngân hàng, trong đó có các ngân hàng vừa và nhỏ, cải thiện chất lượng tài sản.