Niên vụ 'ngọt' theo giá mía đường

Dữ liệu từ Sở giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) cho thấy, giá đường thế giới kết phiên 6/11 đạt 616 USD/tấn, tăng 150% so với đầu năm và giữ được đà tăng liên tục kể từ quý 4/2022. Đây là mức giá cao nhất trong vòng 12 năm qua đối với ngành mía đường toàn cầu, tính từ tháng 10/2011.

Mức giá cao được các chuyên gia đánh giá là do nguồn cung đang sụt giảm mạnh, nhất là tại 2 quốc gia sản xuất lớn trên thế giới là Ấn Độ và Thái Lan. Theo hiệu ứng chung, giá đường trong nước cũng leo thang từng ngày. Đây cũng là nguyên nhân chính giúp lợi nhuận các doanh nghiệp ngành đường thu về niên vụ ngọt ngào trong quý I niên độ 2023/2024 (từ ngày 1/7 - 30/9/2023).

Chiếm tới 46% thị phần ngành đường trong nước, Thành Thành Công - Biên Hòa (TTC AgriS, mã: SBT) tăng tới 20% lên gần 6.370 tỷ đồng trong quý đầu tiên của niên vụ mới. Hoạt động bán đường mang về gần 5.900 tỷ đồng doanh thu (chiếm 93% tỷ trọng) và 663 tỷ đồng lãi gộp, tăng lần lượt 23% và 3%.

Thế nhưng lợi nhuận sau thuế lại giảm 17% xuống 217 tỷ do áp lực lớn từ lãi vay (trong kỳ, doanh nghiệp đã phải chi tới 444 tỷ cho lãi vay, gần gấp đôi cùng kỳ, ước tính mỗi ngày gần 5 tỷ tiền lãi). Nhưng dù vậy, đây vẫn là mức lãi cao nhất của doanh nghiệp trong 4 quý trở lại đây và cao hơn 2 quý trước cộng lại. 

Mía đường Lam Sơn (Lasuco, mã: LSS) là doanh nghiệp đạt tốc độ tăng trưởng mạnh nhất, cả về doanh thu và lợi nhuận trong quý đầu niên độ mới.

Cụ thể, đơn vị này ghi nhận doanh thu 471 tỷ đồng và lợi nhuận ròng hơn 17 tỷ đồng, tăng lần lượt 55% và 113% so với cùng kỳ. Đây là kết quả khả quan nhất của LSS trong vòng 5 quý gần nhất, kể từ quý IV/2021.

Tại ĐHĐCĐ thường niên tổ chức ngày 9/11 vừa qua, Lasuco cho biết sẽ nhập 40.000 tấn đường thô trong niên độ 2023 - 2024 nhằm hiện thực hóa mục tiêu doanh thu 2.202 tỷ đồng và lãi trước thuế 106 tỷ đồng trong niên vụ 2023/2024, tăng lần lượt 22% và 167% so với niên độ trước. Kết thúc quý I, công ty hoàn thành được 21% chỉ tiêu doanh thu và 16% mục tiêu về lợi nhuận.

Nằm trong xu hướng tăng trưởng, Mía Đường Sơn La (mã: SLS) cũng ghi nhận kết quả kinh doanh quý I với mức tăng ấn tượng: doanh thu gần 431 tỷ đồng và lãi hơn 119 tỷ đồng, tăng tương ứng 26% và 47% so với cùng kỳ. Biên lãi gộp được cải thiện từ 29% cùng kỳ lên 31%.

Theo giải trình, việc doanh thu tăng kết hợp với chi phí tài chính giảm mạnh là nguyên nhân giúp SLS tăng trưởng lợi nhuận so với cùng kỳ. Trong niên độ 2023 - 2024, SLS đặt mục tiêu thận trọng với doanh thu thuần gần 1.046 tỷ đồng và lợi nhuận 137 tỷ đồng, giảm lần lượt 39% và 74% so với nền cao cùng kỳ, do lo ngại hiện tượng El Nino sẽ tác động nghiêm trọng đến vùng mía nguyên liệu. Dù mới hoàn thành được 41% chỉ tiêu doanh thu, SLS sắp cán đích mục tiêu lợi nhuận ngay trong quý đầu niên độ khi đạt 87% kế hoạch năm.

Kinh doanh đường và sữa đậu nành là 2 mặt hàng chủ lực, Đường Quảng Ngãi (mã: QNS) ghi nhận lợi nhuận sau thuế quý III/2023 hơn 506 tỷ đồng, tăng 60% so với cùng kỳ - chỉ thấp hơn mức kỷ lục 712 tỷ đồng của quý II trước đó. Đây là mức lãi quý cao thứ 2 của doanh nghiệp trong vòng 27 quý trở lại đây. Biên lãi gộp cải thiện từ 32% cùng kỳ lên 35%. 

Lũy kế 9 tháng đầu năm, doanh thu của QNS đạt 7.749 tỷ đồng, tăng 23%. Trong đó, mảng đường có đà tăng trưởng tích cực nhất với doanh thu 3.127 tỷ đồng và lợi nhuận gộp 862 tỷ đồng, gấp 2,2 lần và 3,6 lần cùng kỳ; mảng sữa đậu nành đi lùi với doanh thu 3.106 tỷ đồng và lợi nhuận gộp 1.260 tỷ đồng, giảm 8% và 11% do đà tăng của giá nguyên liệu.

Theo Nielsen, doanh thu ngành sữa Việt Nam giảm 4% so với cùng kỳ trong quý III. Giá bán trung bình giảm 2% và giảm 8% so với quý trước do người tiêu dùng ưa chuộng các sản phẩm giá thấp hơn.

Theo Nielsen, nếu xét về thị phần, QNS đạt 89% thị phần ở mảng sữa đậu nành và 16% ở nước uống dinh dưỡng. Các sản phẩm mới ra mắt trong giai đoạn 2021-2022 chiếm 19% tổng sản lượng tiêu thụ sữa đậu nành trong 9 tháng. Vinasoy có kế hoạch ra mắt sản phẩm mới vào cuối năm 2023 hoặc đầu năm 2024, nhằm đến tầng lớp trẻ và có thu nhập trung bình cao.

Sau cùng, Công ty lãi ròng 1.535 tỷ đồng trong 9 tháng, tăng 79% và vượt 52% mục tiêu về lợi nhuận của năm.

Đường tồn kho giảm mạnh

Cùng với đà giảm nguồn cung trên toàn cầu, lượng hàng tồn kho các doanh nghiệp đường cuối tháng 9 cũng sụt giảm đáng kể so với đầu năm. Việc này khiến giới đầu tư lo ngại rằng các doanh nghiệp sẽ không có hàng để bán trong quý tới. 

Doanh nghiệp “đau đầu” vì vấn đề phát triển vùng nguyên liệu tự chủ

Trong thời gian dài, ngành đường chịu áp lực lớn khi thuế nhập khẩu đường từ các nước ASEAN đã giảm từ 85% xuống còn 5%. Điều này khiến cho việc nhập khẩu đường của Việt Nam tăng liên tục và gần 2/3 nguyên liệu cho các nhà máy đường trong nước đang phụ thuộc vào nguồn đường thô nhập khẩu, không thể tự chủ nguồn cung khi vào vụ cao điểm. 

Việc Bộ Công Thương áp dụng các loại thuế phòng vệ thương mại thời gian qua, phần nào đã kích thích một số địa phương phục hồi vùng nguyên liệu mía.

Kết quả, diện tích trồng mía đã tăng trở lại trong 2 niên vụ gần nhất (2021 - 2022 và 2022 - 2023) nhưng vẫn còn khá thấp so với trước đây. Hơn nữa, do yếu thế cạnh tranh, đã có 17 nhà máy ngừng sản xuất hoặc phá sản, chỉ còn 24 nhà máy mía đường hoạt động trong thời gian từ năm 2019 đến tháng 5/2023.

Trong báo cáo mới công bố, Chứng khoán SSI Research dự báo, tại thị trường đường thế giới: Theo ISO, nguồn cung đường toàn cầu sẽ giảm 1,2% so với cùng kỳ và dự báo sẽ thiếu 2,1 triệu tấn trong niên vụ 2023/2024 (giảm từ mức dư cung 852.000 tấn trong niên vụ 2022/2023). Theo hiệp hội sản xuất đường của mỗi quốc gia, nguồn cung đường ở Ấn Độ và Thái Lan có thể sẽ giảm lần lượt 18% và 31% trong niên vụ 2023/2024. Ấn Độ đã cấm xuất khẩu đường trong tháng 10/2023 và Thái Lan bắt đầu giám sát xuất khẩu đường từ tháng 11/2023. Điều này khiến giá đường thế giới duy trì ở mức cao nhất 10 năm trong những tháng gần đây. SSI Research cho rằng giá đường có thể sẽ giảm xuống khi bước sang niên vụ 2024/2025 (nửa cuối năm 2024-nửa đầu năm 2025), do mùa trồng mía sẽ ít bị ảnh hưởng bởi thời tiết El Nino. 

Tại thị trường đường Việt Nam, VSSA dự báo nguồn cung đường trong nước sẽ đạt 1 triệu tấn (tăng 10% ) do thời tiết trong nước có thể vẫn thuận lợi hơn so với các nước ở khu vực châu Á. Công ty chứng khoán kỳ vọng đường nhập khẩu sẽ chiếm hơn một nửa nguồn cung đường trong nước trong niên vụ 2023/2024, giảm từ mức 2/3 trong niên vụ 2022/2023.