Giá lương thực thế giới lên mức cao kỷ lục, khu vực châu Á chịu tác động

Chỉ số giá lương thực đo lường bởi Tổ chức Lương Nông Liên hợp quốc (FAO) đã tăng lên 159,3 điểm vào tháng 3, tức tăng 17,9 điểm (tương đương 13%) so với tháng 2 và tăng 34% so với cùng kỳ năm ngoái.

Chỉ số này đo lường biến động giá quốc tế hàng tháng của một rổ hàng hóa lương thực, thực phẩm gồm ngũ cốc, thịt, sữa, dầu thực vật và đường. Mức tăng của chỉ số phản ánh tình trạng giá lương thực toàn cầu tăng vọt do tác động của chiến sự giữa Nga và Ukraine.

Cả Nga và Ukraine đều là hai nhà xuất khẩu lúa mì và ngô hàng đầu thế giới. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, xuất khẩu ngô của Nga và Ukraine chiếm 19% lượng xuất khẩu toàn cầu trong khi xuất khẩu lúa mì chiếm 29% lượng lúa mì xuất khẩu toàn cầu.

Chiến sự nổ ra ở Ukraine đã làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu lúa mì ở khu vực Biển Đen, làm tăng sự bất ổn, nguy cơ gián đoạn nguồn cung sản phẩm này trên toàn cầu. Giá lúa mì trong tháng 3 đã tăng hơn 37% lên hơn 10 USD/ bushel kể từ đầu năm. Trong khi đó, giá ngô kỳ hạn tại Chicago cũng tăng 29% kể từ đầu năm, đạt mức 7,50 USD/ bushel. 

Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) nhận định lương thực thực phẩm là thành phần quan trọng trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của khu vực châu Á, dao động từ mức tỷ trọng khoảng 16% (ở Hàn Quốc) cho đến 49% (ở Tajikistan). Do đó, khi giá lương thực lên cao, người tiêu dùng châu Á chịu tác động đáng kể. 

Tại Thái Lan, lạm phát trong tháng 3 của nước này tăng tới 5,73% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng hàng tháng cao nhất trong 13 năm. Ông Ronnarong Poonphiphat, Giám đốc Văn phòng Chiến lược và Chính sách Thương mại của Bộ Thương mại Thái Lan nhận định lạm phát tháng 4 nhiều khả năng còn tăng cao hơn nữa do tác động từ chiến sự ở Ukraine. 

Còn tại Philippines, lạm phát đã chạm mức 4% trong tháng 3. Ông Aaditya Mattoo, nhà kinh tế trưởng khu vực Đông Á và Thái Bình Dương tại Ngân hàng Thế giới cảnh báo rằng Philippines có thể sẽ chứng kiến khoảng 1,1 triệu người quay lại cảnh nghèo đói nếu giá lương thực bình quân tăng 10% trong năm nay.

Ở cả Thái Lan và Philippines, lương thực thực phẩm đều đóng góp hơn 30% trong rổ tính CPI. 

Ngoài ra, Nga hiện là nhà cung cấp phân bón quan trọng của thế giới, do đó cũng có nhiều quan ngại rằng giá phân bón tăng cao và sự gián đoạn nguồn cung có thể tiếp tục đẩy giá lương thực lên cao hơn nữa. Do đó, giới chuyên gia tin rằng diễn biến ở Ukraine sẽ tiếp tục tác động tới nguồn cung lương thực toàn cầu trong những tháng tới đây.

Việt Nam: giá lương thực bình ổn, giảm sức ép cho lạm phát

Tại Việt Nam, mặt bằng giá nói chung và giá lương thực thực phẩm nói riêng vẫn được kiểm soát ổn định. 

Theo Tổng cục Thống kê, CPI Việt Nam tháng 3 tăng 2,41% so với cùng kỳ năm 2021. Tính bình quân quý I/2022, CPI của Việt Nam tăng 1,92% so với cùng kỳ năm trước, tuy cao hơn mức tăng 0,29% của quý I/2021 nhưng thấp hơn mức tăng của cùng kỳ các năm 2017 - 2020. Lạm phát cơ bản tăng 0,81%.

Các yếu tố làm tăng CPI trong quý chủ yếu do giá xăng dầu, giá gas tăng theo giá nhiên liệu thế giới; giá nhà ở thuê tăng trở lại sau khi dịch COVID-19 được kiểm soát và giá hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng thiết yếu tăng theo giá nguyên liệu đầu vào cũng như giá xăng dầu. Còn với các mặt hàng lương thực thực phẩm, do nguồn cung trong nước dồi dào, đáp ứng nhu cầu của người dân nên giá cả ổn định.

Cụ thể, trong quý, giá gạo chỉ tăng 1,1% so với cùng kỳ năm trước, tác động làm CPI chung tăng 0,03% do giá gạo trong nước tăng theo giá gạo xuất khẩu và nhu cầu tiêu dùng gạo nếp, gạo tẻ trong dịp Tết Nguyên đán tăng cao. 

Bên cạnh đó, giá các mặt hàng thực phẩm giảm 1,2% so với cùng kỳ năm trước làm CPI giảm 0,2%, trong đó giá thịt lợn giảm 21,55%, mỡ ăn giảm 22,6%, giá thịt chế biến giảm 4,63%.

Nhận định về lạm phát tại Việt Nam năm nay, nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng CPI có khả năng vẫn được kiểm soát dưới 4% nhờ mặt bằng giá lương thực thực phẩm ổn định và công tác chỉ đạo, kiểm soát bình ổn giá của Chính phủ cũng như các bộ ngành.