Giai đoạn chững lại của xuất khẩu

Theo đánh giá của các chuyên gia từ HSBC trong báo cáo này, trong bối cảnh gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu kéo dài suốt những năm gần đây dưới ảnh hưởng của thương chiến Mỹ Trung, đại dịch COVID-19 và chiến sự ở Ukraine, nhìn chung Việt Nam vẫn tỏ ra vượt trội. "Tuy nhiên, các dấu hiệu giờ đây cho thấy đã đến lúc ngành xuất nhập khẩu của Việt Nam cần chuẩn bị cho một đoạn đường không mấy bằng phẳng sắp tới", HSBC nhận định.

Theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Thống kê, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam tháng 11/2022 ước đạt 57,58 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu ước đạt 29,18 tỷ USD, giảm 8,4% so với cùng kỳ năm 2021; nhập khẩu ước đạt 28,4 tỷ USD, giảm 7,3%.

Lũy kế 11 tháng năm 2022, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của Việt Nam ước đạt 673,82 tỷ USD, tăng 11,8% so với cùng kỳ năm trước, ước tính xuất siêu 10,6 tỷ USD.

HSBC nhận định việc kim ngạch xuất khẩu tháng 11 giảm 8,4% so với cùng kỳ là mức giảm lớn hơn nhiều so với dự báo của nhóm này, đồng thời rất đáng lưu tâm. “Đây là lần đầu tiên trong vòng hai năm Việt Nam ghi nhận mức sụt giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước trong tăng trưởng xuất khẩu, chủ yếu do tình hình suy giảm ở tất cả các lĩnh vực”.

Các chuyên gia HSBC đánh giá trong bối cảnh Việt Nam được nhìn nhận như một ngôi sao đang lên và đã thâm nhập sâu vào hệ sinh thái sản xuất toàn cầu, sự chậm lại của xuất khẩu phản ánh việc kim ngạch thương mại của nước ta không tránh khỏi những tác động từ các yếu tố bất lợi trên thế giới. Nói cách khác, giai đoạn chững lại đã tới. 

Phân tích cụ thể hơn, báo cáo của HSBC chỉ ra rằng sự chậm lại đáng kể nhất tới từ lĩnh vực điện tử vốn chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Đơn hàng điện tử mới trên thế giới đã bắt đầu giảm mạnh từ nửa cuối năm 2022, ảnh hưởng đến lĩnh vực điện tử tiêu dùng nhiều hơn là sản phẩm công nghiệp. Tác động xảy ra trên diện rộng tại ba điểm đến chính của xuất khẩu Việt Nam là Mỹ, Trung Quốc đại lục và châu Âu.

Trong khi đó, các lĩnh vực xuất khẩu khác của Việt Nam lại có xu hướng bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế đặc biệt là ở Mỹ. Theo HSBC, kể từ khi xảy ra căng thẳng thương mại Mỹ và Trung Quốc, Việt Nam đã giành được thị phần lớn tại thị trường Mỹ. Tỷ trọng xuất khẩu máy móc của Việt Nam đã tăng gấp đôi lên 13% tổng kim ngạch xuất khẩu trong vòng 4 năm qua. Đồng thời, thị trường Mỹ cũng chiếm thế thống lĩnh với thị phần đã tăng hơn gấp 3 trong chưa đầy 10 năm.

Việt Nam cũng đã hưởng lợi nhờ thị trường bất động sản Mỹ bùng nổ khiến nhu cầu nội thất gỗ tăng lên. Kết quả là Mỹ đã củng cố vị thế thống lĩnh đối với sản phẩm gỗ xuất khẩu từ Việt Nam, hiện đang chiếm 60% thị phần. Tuy nhiên, tình hình kinh doanh nhà ở Mỹ đang bắt đầu chững lại trong bối cảnh lãi suất cầm cố tăng lên, xu hướng tương tự cũng đã thấy rõ ở thị trường bất động sản châu Âu. Tình trạng này đã dẫn tới sự suy giảm đáng kể trong xuất khẩu sản phẩm gỗ của Việt Nam.

Cuối cùng, các mặt hàng xuất khẩu truyền thống của Việt Nam như dệt may và da giày cũng đã bắt đầu cho thấy dấu hiệu đi xuống. Các chuyên gia từ HSBC đánh giá mặc dù hai lĩnh vực này vẫn hỗ trợ nhiều cho tăng trưởng xuất khẩu trong quý III của Việt Nam, nhưng đó chủ yếu là do hiệu ứng cơ sở thấp khi so sánh với mức nền cùng kỳ năm ngoái, mà giờ đây không còn nữa.

"Trong bối cảnh lạm phát cao và tiêu dùng dịch chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ ở các nước phương Tây (dịch vụ giờ đang chiếm khoảng 60%), chúng tôi dự báo Việt Nam sẽ còn chứng kiến tình hình sụt giảm trong lĩnh vực này", HSBC dự báo.

Nhu cầu nội địa bùng nổ sẽ hỗ trợ tăng trưởng chung

Tuy nhiên, ở khía cạnh tích cực, các chuyên gia HSBC cho rằng bất chấp những khó khăn bên ngoài, nhu cầu nội địa bùng nổ đã và đang hỗ trợ tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế. 

Theo Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 11/2022 ước đạt 514,1 nghìn tỷ đồng, tăng 2,6% so với tháng trước và tăng 17,5% so với cùng kỳ năm trước; trong đó, dịch vụ lưu trú, ăn uống gấp 1,5 lần so với cùng kỳ năm trước và dịch vụ du lịch lữ hành gấp 4,1 lần.

Tính chung 11 tháng năm 2022, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt 5.180,5 nghìn tỷ đồng, tăng 20,5% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2021 giảm 5%), nếu loại trừ yếu tố giá tăng 16,9% (cùng kỳ năm 2021 giảm 6,8%). Doanh thu bán lẻ tiếp tục cho thấy kết quả tích cực của việc mở cửa trở lại. 

Báo cáo của HSBC nhận định mặc dù có những dấu hiệu ban đầu cho thấy một chút chững lại, tăng trưởng nhiều khả năng sẽ duy trì vững vàng khi thị trường lao động tiếp tục cải thiện.

Bên cạnh đó, thị trường lao động trong ngành du lịch vẫn đang trong quá trình phục hồi. Việt Nam đón khoảng 600.000 khách du lịch trong tháng 11, đưa tổng số khách du lịch nước ngoài lên gần 3 triệu (16% của mức năm 2019). Mặc dù vắng bóng khách du lịch Trung Quốc, Việt Nam đã chủ động khai thác những thị trường mới như Ấn Độ. Theo Tổng Cục Du lịch Việt Nam, khách du lịch Ấn Độ chiếm khoảng 4% tổng du khách đến Việt Nam trong năm nay tính đến thời điểm hiện tại.

"Mặc dù quy mô chưa lớn, chúng tôi cho rằng việc mở rộng sang các thị trường mới ít nhất cũng sẽ mang lại sự hỗ trợ cần thiết", nhóm phân tích HSBC nhận định.