‏Tại Hội thảo công bố “Báo cáo đánh giá tác động của dự thảo tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng bia” diễn ra mới đây, ‏‏bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, Trưởng nhóm Nghiên cứu Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, sau 16 năm thực hiện, Luật Thuế TTĐB đã góp phần điều tiết kinh tế vĩ mô và tăng thu ngân sách nhà nước.‏

Tuy nhiên, dự thảo Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) là một chính sách có ảnh hưởng lớn và trực tiếp tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp ngành đồ uống nói chung, ngành bia nói riêng và tác động tới cả các ngành hàng liên quan và nền kinh tế.‏

‏Dự thảo Luật Thuế TTĐB đang sửa đổi theo hướng điều chỉnh tăng thuế suất thuế TTĐB đối với mặt hàng bia (mức thuế hiện nay là 65%) với 2 phương án được đề xuất: ‏

‏Phương án 1 (PA1), tăng thuế từ năm 2026, tăng theo từng năm và mỗi năm tăng 5% để tới năm 2030 thuế suất thuế TTĐB đối với bia là 90%.‏

‏ Phương án 2 (PA2), tăng thuế từ năm 2026 với mức tăng 15%, sau đó từ năm 2027 tăng từng năm và mỗi năm tăng 5% để tới năm 2030 thuế suất thuế TTĐB đối với bia là 100%.‏

‏Ngoài 2 phương án trên, Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát (VBA) đã gửi văn bản lên Bộ Tài chính đề xuất lùi thời hạn tăng thuế tới năm 2027, đồng thời tăng thuế ở mức 5% với lộ trình 2 năm tăng 1 lần, đến 80% vào năm 2031 để phù hợp với bối cảnh kinh tế. (phương án 3 – PA3).‏

‏Báo cáo cũng cho rằng, tăng thuế TTĐB với bia sẽ tác động đến tăng trưởng GDP. Cụ thể, so với kịch bản tăng trưởng mục tiêu 6,5% trong điều kiện bình thường, việc tăng thuế TTĐB với bia theo các phương án sẽ cho kết quả như: PA1, GDP sẽ giảm 14.276 tỷ đồng, tương đương 0,0354%; PA2 sẽ giảm 32.525,9 tỷ đồng, tương đương giảm 0,08%; PA3 sẽ giảm 8.590 tỷ đồng, tương đương 0,0172%.‏

Đặc biệt, tăng thuế TTĐB với bia sẽ tác động đến 22 ngành (bao gồm cả ngành bia) trong quan hệ liên kết ngành và tới các nhân tố của giá trị tăng thêm. Cụ thể, tác động tới tổng giá trị tăng thêm (GVA) của toàn nền kinh tế và tác động đến thu ngân sách nhà nước. ‏‏Đáng chú ý, các đề xuất chính sách cần giảm thiểu tác động tiêu cực tới người lao động và tới an sinh xã hội. ‏

‏Cần có phương án tăng thuế TTĐB phù hợp, hài hoà giữa nhiều mục tiêu tăng trưởng và sức khoẻ doanh nghiệp ‏

‏Đại diện cho doanh nghiệp, bà Trần Ngọc Ánh, Giám đốc Ngoại vụ cấp cao của HEINEKEN Việt Nam cho rằng: Các phương án tăng thuế TTĐB với bia đều gây tác động đến nền kinh tế, tuy nhiên phương án 2 gây tác động mạnh nhất. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam sau đại dịch Covid-19 còn đối mặt với nhiều thách thức do những tác động của bối cảnh kinh tế, chính trị toàn cầu, giá nguyên liệu tăng cao, trong khi đó sức mua trong nước sụt giảm…‏

‏Bà Trần Ngọc Ánh cho rằng, cần có một phương án tăng thuế TTĐB một cách hài hòa để đạt được các mục tiêu tăng thu ngân sách, mà vẫn bảo vệ được sức khỏe người tiêu dùng và hỗ trợ ổn định cho môi trường kinh doanh, tăng trưởng kinh tế.‏

‏Trao đổi với phóng viên bên lề hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn thuế bày tỏ sự đồng tình với quan điểm của Quốc hội, Chính phủ cần phải điều chỉnh tăng thuế để bảo vệ sức khỏe, bảo vệ môi trường, tăng thu ngân sách,…Tuy nhiên bà Cúc nhấn mạnh cần kết hợp các biện pháp khác nữa để đảm bảo hài hòa. Dựa trên các phân tích, Hiệp hội nhận định dù mang lại lợi ích ngắn hạn về ngân sách, nhưng các tác động lâu dài đến sản xuất, việc làm, và tăng trưởng kinh tế không thể bị xem nhẹ. Chính sách thuế cần phải cân bằng giữa yêu cầu quản lý nhà nước, mục tiêu tăng thu và sự bền vững của nền kinh tế.‏

‏Liên quan đến mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng bia, rượu, TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và Chính sách (VEPR), nhấn mạnh thuế chỉ là một biện pháp.‏

‏“Chúng ta phải tích hợp và hài hoà nhiều biện pháp khác nhau. Các biện pháp này phải đảm bảo hướng người dân tới việc tiêu dùng có trách nhiệm. Không chỉ với rượu, bia mà nhiều sản phẩm thực phẩm khác nếu dùng quá nhiều, dùng vượt ngưỡng thì rất có hại.‏

‏Vậy thì nhà sản xuất, hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng và các cơ quan quản lý nhà nước phải đưa ra khuyến nghị cho người sử dụng một cách chi tiết về hàm lượng, mức độ sử dụng như thế nào thì có lợi, như thế nào thì có hại cho sức khoẻ”, ông Việt nói.‏

‏Vị chuyên gia cho rằng lựa chọn của người tiêu dùng không đơn thuần co giãn theo giá mà còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác như biện pháp hành chính, tuyên truyền, giáo dục...‏