Báo cáo Thủ tướng tại hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy  phát triển nhà ở xã hội (NOXH) ngày 16/3, Bộ Xây dựng cho biết giai đoạn 2021-2023, cả nước có 499 dự án NOXH (quy mô 411.250 căn) được triển khai, trong đó mới có 72 dự án (hơn 38.100 căn) hoàn thành. Còn lại 129 dự án (gần 115.000 căn) được khởi công, 298 dự án (hơn 258.000 căn) được chấp thuận chủ trương đầu tư.

Nhiều địa phương đã tích cực trong thu hút đầu tư, khởi công dự án NOXH như Bắc Ninh (15 dự án, 6.000 căn), Bắc Giang (5 dự án, hơn 12.400 căn), Hải Phòng (7 dự án, hơn 11.600 căn), Bình Dương (7 dự án, hơn 6.500 căn).

Tuy nhiên, một số địa phương trọng điểm mặc dù có nhu cầu về NOXH rất lớn, nhưng việc đầu tư còn hạn chế so với mục tiêu của Đề án đến năm 2025 .

Trong đó, Hà Nội chỉ dự kiến hoàn thành 3 dự án với 1.700 căn hộ, mới đáp ứng được 9% nhu cầu. Tương tự, TP HCM có thể đưa vào sử dụng 7 dự án, quy mô gần 5.000 căn, tương đương 19% nhu cầu. Đà Năng dự kiến hoàn thành 5 dự án, với 2.750 căn, đáp ứng 43%.

Bên cạnh đó, một số địa phương không có dự án NOXH khởi công trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay như Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Lai Châu, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Nam Định, Quảng Ngãi, Quảng Bình, Kon Tum, Gia Lai, Long An, Vĩnh Long, Sóc Trăng.

Về các nguyên nhân khiến phát triển NOXH chưa đạt như kỳ vọng, theo Bộ Xây dựng, cơ chế, chính sách phát triển loại hình nhà ở này chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn, chưa sửa đổi kịp thời trong giai đoạn đầu. Trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, điều kiện thuê, mua NOXH phức tạp, kéo dài, chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư chưa đủ hấp dẫn.

"Các luật Nhà ở, Kinh doanh bất động sản mới đã có quy định khắc phục những vấn đề này, nhưng phải đến năm 2025 mới có hiệu lực. Vì vậy, đến nay, việc phát triển NOXH vẫn còn gặp khó khăn", đại diện Bộ Xây dựng cho hay.

Đồng thời, nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển NOXH, nhà ở cho công nhân khi chưa đưa các chỉ tiêu này vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và 5 năm; chưa xác định rõ quỹ đất NOXH trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp.

Một số địa phương có nhiều dự án được chấp thuận đầu tư nhưng chính quyền các cấp chưa quan tâm, tạo điều kiện trong việc lựa chọn chủ đầu tư để triển khai. Một số dự án đã đủ điều vay vốn ưu đãi, tuy nhiên chưa được UBND cấp tỉnh rà soát để công bố danh mục được vay vốn ưu đãi.  

Bên cạnh đó nguồn vốn ưu đãi 120.000 tỷ đồng để phát triển NOXH cũng chưa được giải ngân hiệu quả. Đến nay, mới có 28 địa phương công bố danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay trên tổng số 129 dự án đã khởi công. Như vậy, còn 59 dự án nằm ngoài danh mục đủ điều kiện vay của các địa phương.

Hà Nội sẽ ban hành một nghị quyết riêng về phát triển NOXH

Báo cáo Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội (NOXH) ngày 16/3, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn cho biết:  Thành phố Hà Nội đã phê duyệt chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021-2030, trong đó xác định nhu cầu nhà ở đến năm 2030 là 6,8 triệu m2 sàn tương đương khoảng 110.000 căn hộ. Triển khai kế hoạch nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2025, mục tiêu phát triển mới hơn 1,2 triệu m2 sàn tương đương khoảng 20.000 căn hộ.

Tại Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội, Hà Nội được giao chỉ tiêu 56.200 căn, trong đó chia ra làm 2 giai đoạn: 2021-2025 và 2026-2030.

Thành phố đã lập tổ công tác đặc biệt của UBND TP trực tiếp do Chủ tịch UBND thành phố làm tổ trưởng để tháo gỡ khó khăn vướng mắc, hỗ trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư, dự án đầu tư trên địa bàn, trong đó ưu tiên các dự án đầu tư nhà ở xã hội.

Về tình hình triển khai các Dự án nhà ở xã hội trên địa bàn giai đoạn 2021-2023, tổng thể có 63 dự án đã và đang triển khai thực hiện với 4,15 triệu m2 sàn tương đương khoảng 62.000 căn hộ. Cụ thể, giai đoạn năm 2021-2023 vừa qua đã có 5 Dự án và 2 công trình hoàn thành với khoảng 410.000m2 sàn tương đương khoảng 5.200 căn hộ.

Ngay trong năm 2024 này, dự kiến chuyển tiếp 3 Dự án sẽ phải hoàn thành với 78.000m2 sàn tương đương khoảng 1.180 căn hộ và 9 Dự án sẽ khởi công có quy mô 6.400 căn hộ.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội cũng đưa ra kiến nghị, việc phát triển nhà ở xã hội rất là quan trọng. UBND TP đã thống nhất báo cáo với Thành ủy Hà Nội để ban hành một nghị quyết và có một chương trình tổ chức triển khai cho toàn hệ thống chính trị.

Kiến nghị Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu báo cáo Chính phủ quy định riêng để lựa chọn chủ đầu tư thực hiện dự án nhà ở xã hội theo hướng đơn giản hóa, rút ngắn trình tự, thủ tục, thời gian so với quy định của pháp luật về đấu thầu hiện hành. Nội dung này cũng gắn với việc mà có hiệu lực của 3 luật sửa đổi và các nghị định hướng dẫn.

Kiến nghị tất cả các địa phương, đặc biệt là Hà Nội, phải chuẩn bị một quỹ đất đầy đủ. Quỹ đất này được xác định theo Luật Nhà ở sửa đổi, được xác định trong quỹ 20% của các khu nhà ở thương mại, khu khu đô thị mới.

Thành phố Hà Nội hiện nay đã có quỹ đất trên 400 héc-ta. Với chương trình 120.000 tỷ đồng, Hà Nội tiếp cận 5 dự án, chúng tôi thấy các điều kiện rất cao.

Hệ thống ngân hàng thương mại phải đồng hành với Chính phủ, với chính quyền địa phương và các chủ đầu tư, bám sát chương trình, linh hoạt xử lý, tránh trường hợp lãi suất cho vay gói này có khi còn cao hơn mặt bằng lãi suất hiện đã giảm.

Trong khi đó, ông Võ Văn Hoan - Phó Chủ tịch UBND TP HCM đề xuất, cần có một đầu mối để thống nhất quản lý và phát triển nhà ở xã hội. Muốn vậy, thành phố đề nghị phải phát huy cao nhất vai trò của quỹ phát triển nhà ở của các địa phương.

Hiện nay các quỹ phát triển nhà ở chỉ theo dõi, quản lý nguồn ngân sách bổ sung để đầu tư phát triển nhà ở xã hội của địa phương, và trực tiếp đầu tư một, hai dự án nhà ở xã hội nhưng không lớn lắm, trong khi chúng ta có rất nhiều nguồn tiếp nhận từ quỹ phát triển nhà ở.

Để làm việc này, xin đề nghị mạnh dạn bổ sung chức năng cho quỹ phát triển nhà ở địa phương để thực hiện tốt một số việc khác. Ví dụ như ngoài tiếp nhận quỹ đất, quỹ nhà, tiếp nhận tiền thì sẽ trực tiếp đầu tư phát triển nhà ở xã hội, hoặc trực tiếp quản lý, điều phối các cái giao dịch mua bán nhà ở xã hội, bao gồm những nhà giao quỹ phát triển nhà ở xã hội của thành phố quản lý và kể cả những nhà, những dự án do nhà đầu tư trực tiếp thực hiện.

Với chủ đầu tư, việc xác nhận, kiểm tra đối tượng cụ thể để bán thì rất khó, nên quỹ cũng phải trực tiếp quản lý vấn đề này. Như vậy, việc mua bán đều phải thông qua quỹ.