Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) nhận xét, về lâu dài, trái phiếu doanh nghiệp vẫn là kênh huy động vốn hiệu quả, thể hiện sự năng động của một nền kinh tế, trao cơ hội đầu tư đa dạng cho các nhà đầu tư. So với các nước trong khu vực như Malaysia, Singapore, Thái Lan, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn rất khiêm tốn.

Tuy nhiên, sau khi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tuyên bố hủy bỏ 9 lô trái phiếu giao dịch của Tập đoàn Tân Hoàng Minh với tổng trị giá trên 10.000 tỷ đồng cùng việc bắt tạm giam hàng loạt lãnh đạo của Tập đoàn này để điều tra về hành vi chiếm đoạt tài sản thì thị trường trái phiếu doanh nghiệp trải qua một bước ngoặt mới, với nhiều sự kiểm soát và cảnh báo từ các cơ quan chức năng. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành thêm văn bản yêu cầu các cơ quan liên quan chấn chỉnh và ổn định hoạt động của thị trường trái phiếu doanh, đảm bảo thị trường hoạt động an toàn, hiệu quả lành mạnh và minh bạch.

Từ thực tế này, VARS cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói chung, trái phiếu doanh nghiệp bất động sản nói chung cần một giải pháp đồng bộ và hiệu quả để phát triển lành mạnh. Hiện quan ngại của các cơ quan quản lý nhà nước thường bắt nguồn từ sự bất đối xứng thông tin giữa doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân hay tổ chức.

Chính vì vậy, việc đánh giá hạn mức tín nhiệm với các doanh nghiệp phát hành trái phiếu là vô cùng cần thiết. Hạn mức tín nhiệm cho phép nhà đầu tư có cái nhìn tổng quát đủ khách quan để đánh giá những rủi ro có thể khi đầu tư vào doanh nghiệp thông qua trái phiếu. Ngoài ra, các cơ quan chức năng, đặc biệt là Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần đề ra một cơ chế kiểm tra hiệu quả với các doanh nghiệp phát hành trái phiếu ngay từ bước gửi hồ sơ, thay vì phát hiện sai phạm và hủy bỏ các thương vụ đã phát hành thành công, gây tâm lý xáo trộn không đáng có cho thị trường.

Theo VARS, thị trường trái phiếu đã trải qua 4 năm phát triển mạnh mẽ với giá trị phát hành bùng nổ, đạt hơn 700 nghìn tỷ đồng, tương đương 16,7% GDP, chiếm gần 12% dư nợ tín dụng cả nước năm 2021. Đáng chú ý, trái phiếu doanh nghiệp bất động sản không ngừng tăng trưởng trong vài năm trở lại đây khi các chủ đầu tư ưu tiên sử dụng hình thức huy động vốn này hơn là các nguồn vốn từ ngân hàng hay nhà đầu tư, khách hàng.

Do đó, doanh nghiệp bất động sản đã vượt ngân hàng, đứng đầu về giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành năm 2021 với tỷ trọng 35% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành. Tuy nhiên, gần một nửa giá trị trái phiếu doanh nghiệp bất động sản là không có tài sản đảm bảo. Việc có tài sản đảm bảo là không bắt buộc nhưng đó là một trong những điều kiện tạo nên uy tín của doanh nghiệp cũng như trái phiếu doanh nghiệp đó phát hành - nhằm đảm bảo an toàn cho nhà đầu tư (trái chủ).

Khảo sát của VARS cho thấy, tính đến giữa tháng 4/2022, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt gần 40.000 tỷ đồng; trong đó, quá nửa giá trị trái phiếu được phát hành trong tháng 1. Tỷ trọng trái phiếu doanh nghiệp bất động sản phát hành trong quý I/2022 chiếm tới 43%.

Điều khiến các cơ quan quản lý thị trường lo ngại về thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói chung, trái phiếu doanh nghiệp bất động sản nói riêng là doanh nghiệp sử dụng trái phiếu không đúng mục đích, dẫn đến rủi ro cho trái chủ; doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ, thông tin tới trái chủ không đầy đủ và minh bạch. Cùng đó là hiện tượng các ngân hàng bán trái phiếu doanh nghiệp cho các nhà đầu tư cá nhân, những người không có đủ kiến thức và kinh nghiệm để tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp vốn bất bình đẳng thông tin và chỉ dành cho những nhà đầu tư chuyên nghiệp - VARS nhận định.

Hiện Bộ Tài chính đang chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tiếp tục tăng cường thanh tra, giám sát doanh nghiệp phát hành, tổ chức tư vấn phát hành, đại lý phát hành, tổ chức cung cấp dịch vụ cho các đợt chào bán trái phiếu doanh nghiệp để kịp thời chấn chỉnh, ngăn ngừa hành vi sai phạm.

Bộ Tài chính cũng đề xuất thu hẹp quy định về mục đích phát hành trái phiếu nhằm hạn chế việc chuyển nhượng vốn lỏng vòng, gây thiếu minh bạch và khó khăn cho nhà đầu tư khi đánh giá rủi ro của trái phiếu và doanh nghiệp phát hành. Đồng thời, đề nghị phân loại rõ trái phiếu dành cho nhà đầu tư cá nhân và tổ chức thông qua phát hành riêng lẻ.