Ngày 19/6, tại phiên thảo luận về Luật nhà ở (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị đã giải trình, làm rõ một số ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH). Một trong những vấn đề được quan tâm là quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư để tạo cơ sở pháp lý cho công tác phá dỡ, xây dựng lại.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, cơ quan này đã bỏ quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi). Bộ trưởng thừa nhận đề xuất này nhận được nhiều ý kiến khác nhau. Trong quá trình xây dựng dự thảo, Bộ Xây dựng đề xuất hai phương án, một là sở hữu có thời hạn, hai là không.

Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ông Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Chính phủ thống nhất chọn phương án không quy định thời hạn sở hữu như trong dự thảo để trình Quốc hội cho ý kiến.

“Dự thảo luật đã có bổ sung làm rõ thêm các nội dung về thời hạn sử dụng nhà chung cư, các trường hợp phá dỡ nhà chung cư, quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu trong việc di dời, phá dỡ và đóng góp kinh phí để xây dựng lại nhà chung cư, làm rõ trách nhiệm của các chủ thể có liên quan khi phá dỡ, cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư để có cơ sở xử lý, giải quyết, tháo gỡ các trường hợp đang gặp khó khăn, vướng mắc trên thực tế hiện nay”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị nói và cho biết Bộ này sẽ tiếp tục rà soát, bổ sung, làm rõ hơn các nội dung có liên quan như ý kiến của ĐBQH để đảm bảo tính khả thi, thúc đẩy nhanh việc thực hiện các dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư.

Thảo luận trước đó, nhiều đại biểu Quốc hội cũng đồng tình phương án sở hữu chung cư dài hạn. Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) cho rằng chung cư tuổi thọ càng cao thì hiệu quả kinh tế đối với xã hội càng lớn. Bên cạnh đó, một nơi ở dài hạn qua nhiều thế hệ có ý nghĩa lớn với các gia đình, củng cố quan hệ và tinh thần của gia đình, có thể làm nên hồn cốt văn hóa đô thị.

"Cần duy trì loại chung cư sở hữu dài hạn, để người dân được lựa chọn giữa chung cư có thời hạn và dài hạn. Về vấn đề đảm bảo an toàn, đại biểu cho rằng cần quy định rõ, với chung cư sở hữu dài hạn, cần tuân thủ các quy chuẩn về an toàn, an ninh", đại biểu đề xuất và dẫn chứng ở Singapore, khi thời hạn an toàn không bảo đảm nữa, các công ty bất động sản sẽ thương thảo với người dân mua lại nhà cũ để duy tu, sửa chữa, xây mới.

Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) lại đề nghị quy định thời hạn sở hữu nhà theo thời hạn công trình thiết kế để tránh tranh chấp, thuận lợi cải tạo chung cư cũ. Ông cho rằng nguyên nhân của sự phức tạp trong cải tạo chung cư cũ hiện nay là do chung cư được sở hữu vĩnh viễn, sở hữu không thời hạn. Chính vì vậy, người ta có quyền, người ta không đồng ý thì chúng ta không thể phá dỡ được.

Bởi vậy, ông Hoàng Văn Cường đề nghị dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) không chỉ quy định "thời hạn sử dụng" nhà chung cư cũ theo thời hạn công trình thiết kế mà phải quy định rất rõ "thời hạn sở hữu" của nhà chung cư phải theo thời hạn của công trình thiết kế.

Theo ông, quy định như vậy sẽ mang lại hai cái lợi: Thứ nhất, đứng về mặt người dân sở hữu nhà, người ta chỉ trả tiền cho việc sở hữu nhà trong thời hạn thiết kế đó, không phải trả tiền cho việc sở hữu vô thời hạn nhưng thực chất đến thời hạn phá dỡ người ta vẫn phải tự bỏ tiền ra. Nếu bây giờ quy định một nhà sở hữu theo tuổi thọ công trình thì chắc chắn giá nhà sẽ khác so với nhà chúng ta quy định sở hữu vô thời hạn. Như vậy vô hình trung chỉ để thỏa mãn tâm lý sở hữu, người dân đã phải bỏ ra thêm một số tiền để sở hữu một tờ giấy không, khi nhà này đã bị phá dỡ vẫn phải tự bỏ tiền ra; Thứ hai, đứng về mặt xã hội, chúng ta tránh được tình trạng nếu như nhà này hết thời hạn nhưng không cải tạo, sửa chữa được nếu như chỉ một vài người không đồng tình.

Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng đề nghị nên quy định thời hạn sở hữu theo thời hạn thiết kế, nhưng đi kèm theo đó, nếu đến thời hạn bên thiết kế đánh giá lại, kiểm định lại chất lượng chung cư thấy vẫn tốt, vẫn tồn tại được thì quyền của người sở hữu tiếp tục được kéo dài, không phải bị mất đi.

Liên quan đến phát triển nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, tại phiên thảo luận, ĐBQH Đoàn Thị Thanh Mai cho rằng, nếu chỉ công nhân, người lao động đang làm việc tại khu công nghiệp được hưởng chính sách nhà ở lưu trú là chưa đảm bảo công bằng giữa công nhân trong và ngoài khu công nghiệp.

Đại biểu đề nghị cần rà soát và có quy định rõ ràng hơn, bảo đảm điều kiện tiên quyết của chính sách nhà ở xã hội là hướng đến người có thu nhập thấp, người nghèo, đồng thời cần tiếp tục cụ thể hóa các tiêu chí đối với từng nhóm đối tượng cụ thể, bảo đảm chính sách bao quát và công bằng.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho hay, quy định về nhà ở công nhân hiện nay cơ bản giống với nhà ở xã hội bán cho các đối tượng khác như được xây dựng trên đất ở, bán cho đối tượng công nhân và gia đình ở lâu dài, có thể cấp quyền sử dụng đất, được hưởng các hỗ trợ ưu đãi, trình tự đầu tư xây dựng thủ tục mua bán cũng tương tự như nhà ở xã hội.

Song, nhà lưu trú công nhân theo dự thảo luật là công trình xây dựng được đầu tư xây dựng trên phần diện tích đất dịch vụ thuộc phạm vi khu công nghiệp theo quy định của pháp luật về quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế để bố trí cho công nhân, người lao động thuê, lưu trú trong thời gian làm việc tại khu công nghiệp đó.

Việc bố trí nhà lưu trú công nhân trên đất dịch vụ khu công nghiệp giúp giải quyết được nhiều vướng mắc, tạo thuận lợi cho công nhân khu công nghiệp như thủ tục đầu tư xây dựng rút gọn do đồng bộ với khu công nghiệp; chi phí đầu tư và chi phí quản lý vận hành nhà lưu trú công nhân sẽ giảm do giảm được chi phí hạ tầng; thuận tiện cho công nhân trong sinh hoạt...