Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), dư nợ tín dụng cho lĩnh vực bất động sản tính đến ngày 25/4/2023 đạt hơn 2,67 triệu tỷ đồng, chỉ tăng 3,51% so với cuối năm 2022. Như vậy, quy mô dư nợ tín dụng bất động sản trong 4 tháng đầu năm tăng thêm khoảng hơn 90.000 tỷ đồng (4 tháng đầu năm 2022, quy mô dư nợ tín dụng bất động sản tăng thêm hơn 200.000 tỷ).

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, tín dụng bất động sản gặp khó khăn chủ yếu do yếu tố pháp lý của các dự án nên tăng không cao như thời gian trước đây. Khó khăn pháp lý là chủ yếu và phải được giải quyết thì các chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ mới phát huy, doanh nghiệp mới chứng minh được có dòng tiền trả nợ theo kỳ hạn mới.

Thực tế những năm qua, tăng trưởng tín dụng vào lĩnh vực bất động sản thường cao hơn mức tăng trưởng chung của nền kinh tế, ngay cả trong quý I/2023 khi tín dụng tăng trưởng chậm.

"Đối với việc cấp tín dụng cho các doanh nghiệp, dự án bất động sản hoàn toàn do các TCTD quyết định trên cơ sở thỏa thuận với khách hàng. Những tháng đầu năm, các TCTD không chạm trần tăng trưởng tín dụng. Tuy nhiên, với đặc thù tín dụng bất động sản thường có kỳ hạn dài, số tiền lớn nên khi cấp tín dụng, các TCTD phải cân đối trên cơ sở thực tế huy động vốn và cân đối sử dụng vốn để đảm bảo cấp tín dụng nhưng vẫn đảm bảo thanh khoản, sẵn sàng chi trả cho người gửi tiền.

Với tính chất dài hạn, nguồn vốn cho doanh nghiệp, dự án kinh doanh bất động sản ngoài vốn tín dụng, cần tăng cường huy động từ các nguồn vốn khác như FDI, trái phiếu doanh nghiệp,...", Thống đốc nói.

Ngày 24/4 vừa qua, NHNN đã có Công văn số 2931/NHNN-TD chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiếp tục dành vốn tín dụng cho các dự án bất động sản đủ điều kiện pháp lý, có khả năng tiêu thụ sản phẩm và đảm bảo kế hoạch trả nợ. Nhất là các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án nhà ở thương mại giá rẻ có hiệu quả cao.

Đồng thời kiểm soát rủi ro cấp tín dụng đối với phân khúc bất động sản cao cấp đang dư thừa nguồn cung hay các phân khúc không có nhu cầu thực, kinh doanh có tính chất đầu cơ, làm giá, lũng đoạn thị trường.

Các tổ chức tín dụng được chỉ đạo kiểm soát mức độ tập trung tín dụng vào một số khách hàng/nhóm khách hàng lớn, khách hàng có liên quan đến cổ đông lớn, người có liên quan của cổ đông của tổ chức tín dụng, cho vay chéo..., cân đối tỷ trọng dư nợ cấp tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản một cách hợp lý, đảm bảo an toàn hoạt động ngân hàng.

Bên cạnh đó phải kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ việc cấp tín dụng, việc sử dụng vốn nhất là việc tập trung quá lớn tín dụng vào một số doanh nghiệp trong hệ sinh thái hoặc doanh nghiệp nội bộ có nguy cơ rủi ro lớn,...

Gỡ pháp lý, chờ dòng vốn khơi thông

Liên quan đến vấn đề pháp lý của các dự án bất động sản, thời gian vừa qua, Tổ công tác của Chính phủ cùng với các địa phương đang tích cực tháo gỡ.

Tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 4 diễn ra chiều 5/5, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, Tổ công tác đã làm việc với các địa phương, rà soát các dự án tại TP HCM là 180 dự án, Hà Nội 170 dự án, Đà Nẵng 75 dự án, Hải Phòng 65 dự án, TP Cần Thơ 79 dự án.

Ngoài ra, Tổ công tác nhận được 71 văn bản đề nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp liên quan đến 121 dự án bất động sản. Tổ công tác đã sàng lọc và có văn bản gửi các địa phương những dự án thuộc nội dung tháo gỡ thuộc thẩm quyền của địa phương, cũng như gửi Bộ KH&ĐT, Bộ TN&MT liên quan đến các nội dung vướng mắc về lĩnh vực đầu tư, đất đai.

Đây là cơ sở để các địa phương cũng như bộ ngành tập trung hướng dẫn, giải đáp, tháo gỡ ngay từng dự án. Các địa phương đang tích cực triển khai rà soát, tháo gỡ để thúc đẩy các dự án này sớm triển khai trở lại trong thời gian tới.

Về kết quả tại một số địa phương, thời gian vừa qua, bên cạnh hoạt động chung, Tổ công tác đã làm việc với TPHCM, Đồng Nai, Bình Thuận và một số địa phương khác.

Trước hết, đối với TPHCM, ông Sinh cho biết, Tổ công tác đang rà soát để tháo gỡ 30 dự án cụ thể. Trên cơ sở rà soát nổi lên 30 nội dung vướng mắc.

Sau khi trao đổi, 30 vướng mắc này cơ bản đã rõ, trong đó có 10 nội dung liên quan đến nhà ở xã hội, 10 nội dung liên quan đến cải tạo chung cư cũ, 4 nội dung liên quan đến quy hoạch và 3 nội dung liên quan đến đầu tư và đấu thầu, 2 nội dung liên quan đến đất đai.

Đối với Đồng Nai, Tổ công tác cũng làm việc trực tiếp với Chủ tịch UBND tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, các sở, ban ngành và các doanh nghiệp có liên quan. Qua làm việc, rà soát có 7 dự án liên quan đến các tập đoàn lớn như Novaland, Hưng Thịnh, DIC Corp.

"Chúng tôi nhận diện khó khăn vướng mắc thứ nhất liên quan đến nội dung về quy hoạch, sự không phù hợp giữa quy hoạch chung, quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết và các dự án. Về vấn đề này, chúng tôi đã thống nhất cùng UBND tỉnh và các doanh nghiệp để tháo gỡ", ông Sinh nói.

Ngày 4/5, UBND tỉnh này đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị xem xét chấp thuận chủ trương cho UBND tỉnh lập hồ sơ điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung TP Biên Hòa.

Một vấn đề khó nữa theo đại diện Bộ Xây dựng đó là việc dành quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội. Sau khi rà soát lại, hiện nay các quy định để dành quỹ đất nhà ở xã hội có từng giai đoạn, ví dụ giai đoạn từ 2006 - 2010 có Nghị định 90 của Chính phủ; giai đoạn 2010 - 2013 có Nghị định 71; giai đoạn 2013 - 2015 có Nghị định 188,… Trên cơ sở đó, các dự án vướng mắc sẽ được rà soát để có điều chỉnh.